5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun'un 106'ncı maddesinde yapılan değişiklikle; adli para cezasını ödemeyen hükümlüler için adli para cezasına karşılık olan hapis cezasının infaz edilmesi yerine, öncelikle kamuya yararlı bir işte çalıştırılma yaptırımı öngörülmüştür. Buna göre;

Hükümlü, tebliğ olunan ödeme emri üzerine belli süre içinde adli para cezasını ödemezse, Cumhuriyet savcısının kararı ile ödenmeyen kısmına karşılık gelen gün miktarı hapis cesasına çevrilerek, hükümlünün iki saat çalışması karşılığı bir gün olmak üzere kamuya yararlı bir işte çalıştırılmasına karar verilir. Günlük çalışma süresi, en az iki saat ve en fazla sekiz saat olacak şekilde denetimli serbestlik müdürlüğünce belirlenir. Hükümlünün, hakkında hazırlanan programa ve denetimli serbestlik görevlilerinin bu kapsamdaki uyarı ve önerilerine uymaması halinde, çalıştığı günler hapis cezasından mahsup edilerek kalan kısmın tamamı açık ceza infaz kurumunda yerine getirilir.

NOT: Hakkında adli para cezası kararı verilmesi durumunda hükümlü, adli para cezasını ödemek, kamuya yararlı bir işte çalıştırılma yükümlülüğü yerine getirmek ya da adli para cezasının ödenmeyen kısmına karşılık gelen gün süresince açık ceza infaz kurumunda hapis cezasını yerine getirmek durumundadır. Kanuni olarak bu üç seçeneğin dışında bir durum düzenlenmemiştir. Mazeret bildiren (örn. çalışamaz raporu bulunan, çalışamayacak derecede yaşlı olan,...) hükümlüler için de bu üç seçeneğin dışında bir düzenleme bulunmadığı için denetimli serbestlik müdürlüğünün bu hükümlüler hakkındaki kamu hizmeti yükümlülüğünü durdurmaya/kaldırmaya karar verme yetkisi bulunmamaktadır.

Denetimli Serbestlik Hizmetleri Yönetmeliği'nin 40/7 maddesine göre"Adli para cezasını ödememesi nedeniyle haklarında kamuya yararlı bir işte çalıştırılma kararı verilen hükümlülerle ilgili Cumhuriyet savcılığı tarafından on gün içinde Cumhuriyet başsavcılığına müracaat etmesi, etmediği takdirde kamuya yararlı bir işte çalıştırılma kararına uymamış sayılacağı ve hapis cezasının açık ceza infaz kurumunda infaz edileceğini belirten çağrı kağıdı gönderilir. Hükümlünün yapılan çağrıya on günlük süre içinde başvurması halinde kamuya yararlı bir işte çalıştırılma kararının yerine getirilmesi için evrak bağlı bulunan denetimli serbestlik müdürlüğüne, hükümlünün başka yerde ikamet etmesi veya başka adres bildirmesi durumunda dosya bu yer denetimli serbestlik müdürlüğüne iletilmek üzere ilgili Cumhuriyet başsavcılığına gönderilir."

106/3 kararıyla büroya gelen dosya incelendiğinde; hükümlünün karar gereğince çalıştırılması gereken sürenin savcılık tarafından belirlenmediğinin tespit edilmesi halinde dosya, hükümlünün çalışacağı saatin hesaplanması için ilgili savcılığa iade edilir.

Cumhuriyet savcılığınca kararın denetimli serbestlik müdürlüğüne iletilmesi sonrası yükümlüye 10 gün içerisinde müdürlüğe müracaat etmesi için tebligat çıkarılır. Tebligatta, kişinin belirtilen süre içinde müdürlüğe başvurmaması halinde dosyasının kapatılacağına ilişkin ifade yazılır.

Usulüne uygun olarak tebligat yapılmasına rağmen yükümlünün müdürlüğe başvurmaması halinde dosyası komisyon onayından sonra kapatılarak Cumhuriyet başsavcılığına gönderilir.

Yükümlünün yasal süresi içinde müdürlüğe müracaat etmesi halinde ilk başvuru tutanağı tanzim edilir, yükümlünün adres ve iletişim bilgileri ve gerekli diğer bilgileri kayıt edilir.

Kayıt işlemlerinin tamamlanmasının ardından, yükümlüye hakkındaki kararın türüne göre denetimli serbestlik uygulamaları, hak ve yükümlülükleri, ihlal durumları ve bunun sonuçlarını içeren form tebliğ edilir. Dosyası değerlendirme ve planlama bürosuna tevzi edilir ve yükümlü bu büroya yönlendirilir.

Not: Bir yükümlü hakkında 106/3 kararı ile müdürlüğe aynı veya farklı zamanlarda birden fazla sayıda dosya gelmesi durumunda bu kararların eşzamanlı olarak infaz kabileyeti mümkün olduğu için kayıt kabul işlemlerinin tamamlanmasının ardından her bir dosya doğrudan değerlendirme ve planlama bürosuna tevzi edilir.

Yükümlü büroya geldiğinde hakkında araştırma ve değerlendirme formu doldurulmaz yani ARDEF yapılmaz. Yükümlünün çalıştırılacağı kuruma karar vermek amacıyla yükümlünün adli sicil kaydı ve UYAP kayıtları (taraf-vekil ekranı açılarak adli sicil kaydına yansımamış olmakla birlikte kesinleşmiş olan mahkeme kararı/kararları) incelenir. Yükümlünün çalıştırılacağı kurum, suç geçmişi dikkate alınarak belirlenmelidir. Örneğin cinsel suçu, kasten adam öldürme suçu, uyuşturucu vb... bulunan ve/veya madde kullanımı olduğu tespit edilen bir yükümlü okullarda ve çocukların bulunduğu mekanlarda çalıştırılmamalıdır.

Yükümlüler, bir kamu kurumunun veya kamu yararına hizmet veren bir özel kuruluşun belirli hizmetlerinde, bireysel olarak veya bir görevlinin nezaretinde grup halinde çalıştırılabilirler.

Yükümlünün çalıştırılacağı kurum belirlendikten sonra, savcılık kararında belirtilen çalışma süresi dikkate alınarak planlama aşamasına geçilir. Denetim planında yükümlünün çalıştırılacağı kurum ve adresi, kurumda sorumlu olacağı yetkili, çalışacağı günler ve iki ila sekiz saat aralığında belirlenen çalışma saatleri ile uyması gereken kural ve yükümlülükleri içeren denetim planı hazırlanır. Savcılık tarafından verilen kamuya yararlı bir işte çalıştırılma yükümlülüğü temel yükümlülüktür. Bunun haricinde yükümlüye herhanigi bir yükümlülük verilmez.

Denetim planında, planı hazırlayan denetimli serbestlik memuru ve/veya değerlendirme ve planlama bürosunda görevli uzman ile yükümlünün imzası bulunur. İmzadan imtina halinde denetim planını imzalamamanın yükümlülükten muafiyet anlamına gelmediği yükümlüye bildirilerek bu husus denetim planının altına yazılıp imzalanır.

Yükümlüye, denetim planında belirlenen yükümlülükler ile uyması gereken kurallar ve dikkat etmesi gereken hususları içeren bilgilendirme formu verilir. Yükümlünün, yükümlülüklerinin neler olduğu, hangi durumların ihlal sayılacağı ile plan süresince dikkat etmesi gereken hususları doğru ve yeterli olarak anlayıp anlamadığı teyit edilir.

Yükümlünün dosyası, vaka sorumlusuna tevzi edilir. Yükümlü, infaz bürosuna yönlendirilir. Denetim planı, hazırlayan personel tarafından onay için komisyona sunulur.

Yükümlü büroya geldiğinde, vaka sorumlusu, yükümlüyü denetim planının uygulanması, yükümlülükleri, hakları, ihlalleri ve sonuçları hakkında sözlü olarak bilgilendirir. Vaka sorumlusu tarafından, yükümlünün denetim planında belirtilen kurumda çalıştırılmasıyla ilgili üçlü çalışma protokolü ve yükümlü takip çizelgesi hazırlanır. Üçlü çalışma protokolü ve yükümlü takip çizgelgesi en geç denetim planında belirtilen çalışma başlangıç tarihinden bir önceki iş gününde hazırlanmış olmalıdır.

Çalışma protokolünde; müdürlüğün, ilgili kurumun ve yükümlünün görev ve sorumlulukları, yükümlünün çalıştırılacağı işin türü, mahiyeti ve süresi, uyması gereken güvenlik tedbirleri, yükümlülüklerine aykırı davranması durumunda yapılacak işlemler, iş yerinde kime karşı sorumlu olduğu, her ne mazeretle olursa olsun çalışılmayan saatlerin infazdan sayılmayacağı, iş güvenliği ve sağlığı için gerekli önlemlerin işveren tarafından alınacağı gibi bilgiler yer alır.

Çalışma protokolü ve takip çizelgesi ile birlikte ilgili kuruma gönderilmek üzeri bir üst yazı hazırlanır. Üst yazıda, yükümlünün derhal çalışmaya başlatılması gerektiği ve denetim sürecindeki ihlallerinin derhal müdürlüğe bildirilmesi istenir.

Çalışma protokolü ve takip çizelgesi ile birlikte ilgili kuruma gönderilmek üzere bir üst yazı hazırlanır. Üst yazıda, yükümlünün derhal çalışmaya başlatılması gerektiği ve denetim sürecindeki ihlallerinin derhal müdürlüğe bildirilmesi istenir.

Çalışma protokolü ile takip çizelgesi üst yazıyla birlikte, yükümlünün çalışmaya başlatılacağı kuruma götürülmek üzere denetim bürosuna görevli personele iletilir. Denetim ekibi tarafından iş yerine imzalatılan çalışma protokolü, vaka sorumlusuna teslim edildiğinde yükümlünün dosyasında saklanır.

Kamuya yararlı bir işte çalıştırılma yükümlülüğün infazı, yükümlünün fiilen çalışmaya başladığı tarihte başlar; savcılık tarafından belirlenen çalışma süresinin tamamlanmasıyla veya yükümlünün kamuya yararlı bir işte çalıştığı günlerin dışındaki günlere karşılık gelen parayı ödemesi halinde sona erer.

Herhangi bir nedenle yükümlünün çalışmadığı saatler infazdan sayılmaz. Çalışma yükümlülüğünün ihlal edilmesi halinde uyarı ve kayıt kapatma süreci işletilir.