Denetimli Serbestlik Sistemi nasıl ortaya çıkmış? Denetimli serbestlik sistemi gerekli mi? Denetimli Serbestlik yürürlükten kalkabilir mi? Devletimize ve milletimize faydaları nelerdir? Bu makalede bu sorulara cevap bulacağız.

Denetimli Serbestlik Nedir?

Şüpheli, sanık ve hükümlülerin tutuklanmasını veya ceza infaz kurumunda cezasını çekmesi yerine kendi evi ve sosyal çevresi içinde cezasını yerine getirmesidir. Şüpheli, sanık ve hükümlülerin toplum içinde denetimi ve takibinin yapılmasıdır. Yükümlülerin tekrar suç işlemelerini engelleyerek kişilerin topluma kazandırılmalarını amaç edinen kurumdur. Şüpheli, sanık ve hükümlülerin takibi elektronik kelepçe, kolluk güçleri (emniyet-jandarma)ve infaz ve korumamemurları tarafından yapılmaktadır.

Suça karışmış kişilerin toplumda uyum içinde yerini alması için eğitim-iyileştirme çalışmaları yapılmaktadır. Eğitim-iyileştirme çalışmaları bireysel görüşmeler, seminerler, programlar (SAMBA, ÖFKE KONTROLÜ, HAYDE vs), vaka sorumlusu görüşmelerinden oluşmaktadır. Eğitim iyileştirme çalışmaları öğretmen, sosyolog, psikolog, sosyal hizmet uzmanı, infaz ve koruma memurları ile yerine getirilmektedir.

Denetimli serbestlik altındaki yükümlü ailesi, sosyal çevresi ve işinden uzak kalmayarak daha hızlı bir şekilde toplumla bütünleşmesini amaç edinmektedir. Bu açıdan kişinin tekrar suç işlemesini önlemek içinde çağdaş bir infaz sistemi olarak görülmektedir.

Denetimli Serbestlik Yasası

2005 yılında Avrupa Birliği’ne uyum yasaları çerçevesinde ülkemizde kabul edilmiştir yasadır. Hapis cezasına alternatif olarak uygulanmaya başlamıştır. Yirmi sene içinde denetimli serbestlik yasası üç kez değiştirilmiştir. Denetimli Serbestlik Yasası’nın amacı hükümlünün ceza infaz kurumunda cezasını çekmesi yerine kendi ailesi ve sosyal çevresi içinde cezasını infaz etmesidir. Denetimli Serbestlik Yasasının adı “Denetimli Serbestlik Hizmetleri Kanunu” olarak veya “5402 sayılı kanun” olarak da bilinmektedir.

Halk arasında “denetimli serbestlik yasası” 5275 sayılı Ceza İnfaz Kanunu’nun 105/A maddesinde getirilen yenilikleri ifade etmektedir. Çünkü 5275 sayılı Ceza İnfaz Kanunun’daki 105/A maddesi birçok kişinin ceza infaz kurumundan erken tahliye edilmesine veya hükümlülerin çok kısa süre ceza infaz kurumunda kalmasını sağlamıştır. Bu açıdan 5275 sayılı Ceza İnfaz Kanunu’nun 105/A maddesine kısaca “denetimli serbestlik yasası” denilmektedir. Son dönemde de af yasası, genel af, ceza indirim yasası, şartlı salıverme yasası, koşullu salıverme yasası gibi farklı adlarda karşımıza çıkmaktadır. Ancak denetimli serbestlik yasası, Türk Ceza Kanunu, Ceza Muhakemesi Kanunu, Ceza İnfaz Kanununu, Çocuk Koruma Kanunu ve birçok kanunu içinde barındıran yasadır. Denetimli serbestlik yasası içinde Adli Kontrol, Adli Para Cezası, Uyuşturu Kullananların Tedavi Edilmesi, Elektronik Kelepçe, Ev Hapsi, Konut İnfazı, İmza, Seminer, Kamu Çalışması, Temizlik, Psikolog Görüşmesi gibi ilk başta akla gelen kavramlardır. Denetimli Serbestlik Yasası kapsamında takip edilen dosyalar: Adli Kontrol, Denetimli Serbestlik, Tedavi Denetimli Serbestlik, Çocuk Denetimli Serbestlik, Cezaevinden Şartlı Salıverilen Nakil Hükümlüleri, Mükerrir Hükümlülerinden oluştur.

Denetimli Serbestlik Yasası’nı uygulayanlar Cumhuriyet Savcılıkları, Mahkemeler, Ceza İnfaz Kurumları, Kolluklar, Kamu Kurumları ve en önemlisi Denetimli Serbestlik Müdürlükleridir. Şuanda denetimli serbestlik yasasından yılda faydalanan kişi sayısı bir milyon civarında hükümlüdür. 2030 yılında ise bu sayının üç milyon kişiyi kapsayacağı tahmin edilmektedir.

Denetimli serbestlik yasası, hükümlünün daha kolay topluma kazandırılmasını ve hükümlülülerin tekrar suç işlemesini en aza indirmeyi başardığını görüyoruz. Bunun yanında denetimli serbestlik yasasının içinde eski hükümlüler, suça sürüklenen çocuk hükümlüler ve suçtan mağdurlara yardım edilmesi için neler yapıldığını anlatır. Bu açıdan birçok eski hükümlüye iş bulmada, kredi sağlamada ve işyeri açmada neler yapılması gerektiğini yasa hükümlere bağlanmıştır. Yüzbinlerce mahkumun cezaevinde kaldığı düşünüldüğünde ülkemize maddi yönden ciddi gider olarak görülmektedir. Denetimli serbestlik yasası hükümlüleri ceza infaz kurumunun dışında tutarak ülkemize de mali açıdan 10 milyar TL civarında da mali külfetten kurtardığını ilgili uzmanlar tarafından dile getirilmektedir.